Asertywność: jak skutecznie stawiać granice i dbać o swoje potrzeby?

Asertywność to umiejętność, która pozwala wyrażać swoje potrzeby, opinie i emocje w sposób otwarty, szczery i szanujący zarówno siebie, jak i drugą stronę. Wbrew powszechnym przekonaniom asertywność nie jest agresją ani egoizmem — to sztuka dbania o siebie bez naruszania granic innych ludzi.

W życiu codziennym brak asertywności może prowadzić do poczucia przeciążenia, stresu, a nawet wypalenia. Z kolei nadmierne ustępowanie innym może powodować frustrację i poczucie bycia wykorzystywanym. Dlatego tak ważne jest, aby nauczyć się skutecznego stawiania granic.

Czym jest asertywność?

Asertywność to zdolność do wyrażania swojego zdania, potrzeb i uczuć w sposób stanowczy, ale jednocześnie pełen szacunku wobec drugiej osoby.
Osoba asertywna:

• potrafi odmówić bez poczucia winy,
• umie przyjmować krytykę i wyrażać własne zdanie,
• jasno komunikuje swoje granice,
• szanuje granice innych ludzi.

Asertywność różni się od innych stylów komunikacji:

• Bierność – podporządkowanie się innym kosztem własnych potrzeb,
• Agresja – narzucanie swojej woli i lekceważenie granic innych,
• Manipulacja – próby osiągnięcia celu w sposób ukryty i nieuczciwy.

Dlaczego stawianie granic jest ważne?

Granice to symboliczna linia, która oddziela to, co jest dla nas akceptowalne, od tego, co narusza nasze poczucie komfortu i bezpieczeństwa. Jeśli ich nie określimy, inni mogą nieświadomie lub celowo je przekraczać.
Brak jasno określonych granic może skutkować:

• nadmiernym obciążeniem obowiązkami,
• poczuciem wykorzystywania,
• obniżonym poczuciem własnej wartości,
• trudnościami w relacjach osobistych i zawodowych.

Świadome stawianie granic sprzyja lepszemu samopoczuciu psychicznemu, budowaniu zdrowych relacji i wzmacnianiu poczucia własnej wartości.

Najczęstsze przeszkody w byciu asertywnym

• Strach przed odrzuceniem – obawa, że odmowa popsuje relację.
• Poczucie winy – myślenie, że dbanie o siebie jest egoistyczne.
• Brak pewności siebie – lęk przed oceną lub krytyką.

Pokonanie tych barier wymaga ćwiczeń i pracy nad samooceną. Pomocna może być psychoterapia lub warsztaty z komunikacji interpersonalnej.

Przykłady asertywnych komunikatów

• „Dziękuję za propozycję, ale tym razem odmówię.”
• „Nie czuję się komfortowo z tym żartem. Proszę, żebyś go nie powtarzał.”
• „Potrzebuję chwili, aby przemyśleć Twoją prośbę.”
• „Chciałabym, żebyśmy ustalili zasady współpracy, które będą wygodne dla nas obojga.”

Podsumowanie

Asertywność to klucz do zdrowych relacji, satysfakcji z życia i wewnętrznego spokoju. Skuteczne stawianie granic wymaga odwagi, ale przynosi ogromne korzyści — od większej pewności siebie po lepsze samopoczucie psychiczne. Pamiętaj, że masz prawo do swoich uczuć, opinii i decyzji.