Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości to zaburzenia psychiczne charakteryzujące się rozwojem patologicznych form osobowości,  nie przystosowawczymi wzorcami reakcji (zachowań, myśli, emocji) człowieka na środowisko i samego siebie. Są trudne w doświadczaniu dla osoby dotkniętej zaburzeniem/ami oraz jej otoczenia. Wpływają na sposób, w jaki jednostka postrzega siebie, innych ludzi oraz świat.

Osoby cierpiące na zaburzenia osobowości mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu satysfakcjonujących relacji interpersonalnych, a ich zachowanie może prowadzić do poważnych konfliktów z innymi ludźmi.  Człowiek dotknięty zaburzeniami osobowości wykazuje się brakiem elastyczności, przejawia problemy z niedopasowaniem własnych potrzeb i sposobu ich realizacji oraz trudno mu się dostosować do grupy, przez co ciężej jest mu odnaleźć się w pracy, szkole lub życiu codziennym.

Charakterystycznymi cechami pacjentów z w zaburzeniami osobowości mogą być m.in.: negatywne nastawienie do świata, innych ludzi, samego siebie, wycofanie, nadmierna chęć kontroli innych.

W klasyfikacji chorób DSM V  Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wymienia się 10 typów zaburzeń osobowości, są to: borderline, narcystyczne, histrioniczne ,paranoiczne, antyspołeczne, schizoidalne, schizotypowe ,unikające, osobowości zależnej, obsesyjno-kompulsywne.

Oprócz wyżej wymienionych, istnieją również mieszane zaburzenia osobowości. W zależności od typu zaburzenia, obserwuje się różne ich symptomy np. przy zaburzeniach osobowości unikającej czy zależnej, występuje duży poziom lęku czy stronienie od zmian. W zaburzeniach typu borderline czy histronicznych pacjenci przejawiają radykalne postawy, bądź znaczne wycofanie, zaś w zaburzeniach schizoidalnych czy paranoicznych, zachowują się w sposób ekscentryczny, niespokojny i okazują dużą podejrzliwość w stosunku do otoczenia.

Zaburzenia osobowości wymagają profesjonalnego leczenia, które może obejmować psychoterapię a czasem nawet i farmakoterapię. Są one jednak trudne do zmiany i wymagają długoterminowej oraz regularnych wizyt u specjalisty.

Rozpoznanie zaburzeń osobowości może być trudne w zdiagnozowaniu, ponieważ symptomy te mogą być podobne do innych chorób bądź zaburzeń psychicznych oraz mogą wynikać z różnych czynników. Oto kilka objawów, które mogą pomóc w rozpoznaniu zaburzeń osobowości:

• Stałe wzorce zachowań i myślenia: osoby z zaburzeniami osobowości zwykle wykazują dysharmonijne wzorce zachowań i postawy, które w negatywny sposób utrudniają jej działanie w różnych sferach życia, są  szkodliwe dla funkcjonowania danej osoby i/lub jej relacji z innymi ludźmi (np. silne emocje, nadpobudliwość, agresywność, krzykliwość czy roszczeniowość).
• Długotrwały wzorzec nieprawidłowego funkcjonowania:  ważny jest czynnik czasowy, osoba taka przez długi okres czasu nie radzi sobie ze swoim zachowaniem, emocjami i myślami.  Zaburzenia te najczęściej rozwijają się w dzieciństwie/młodości i utrzymują się w dorosłości.
• Brak elastyczności: w tych zaburzeniach pacjent ma trudności z dostosowaniem się do zmieniających się sytuacji i otoczenia.  Reaguje na zmiany (biernością bądź nadmierną pobudliwością), podświadomie  wybiera miejsca, relacje, które stanowią dla niego źródło zranienia. Mogą to być  np. miejsce pracy, towarzystwo czy relacja z partnerem. Nie mają wytworzonych konstruktywnych sposobów radzenia sobie z trudnościami dlatego często odtwarzają te same wzorce zachowań.
• Problemy interpersonalne: osoby z zaburzeniami osobowości często mają trudności w utrzymywaniu zdrowych relacji interpersonalnych, są niedostosowanie do sytuacji społecznych. Zaburzenia osobowości mogą powodować znaczny dyskomfort lub trudności w codziennym funkcjonowaniu, w tym w pracy, szkole lub w relacjach z innymi np. poprze brak podporządkowania normą czy  nie zwracanie uwagi na emocje innych, trudnościach w słuchaniu uwag innych oraz z współpracą z nimi.
• zaburzenia powodują złe samopoczucie u osoby –uczucie odmienności, dziwaczności, nierozumienia.

Bardzo ważne jest, aby przy rozpoznawaniu zaburzeń osobowości wykluczyć uszkodzenia bądź choroby mózgu czy inne zaburzenia.

Należy zaznaczyć, że  mogą występować  objawy kilku zaburzeń osobowości. Ważne jest, aby skonsultować się z profesjonalistą psychologiem lub psychiatrą celem diagnozy zaburzeń osobowości. Jeśli odczuwasz trudności wynikające ze swojego zdrowia psychicznego lub jeśli podejrzewasz, że ktoś z twojego otoczenia może cierpieć na zaburzenia osobowości warto zgłosić się po pomoc. Zaburzenia osobowości wymagają zazwyczaj długotrwałego leczenia.